LDK 129: Prefixos numerais

Hai varias series de palabras (penta-sílabo, dodecá-gono) nas que usamos prefixos numerais, mais por veces prodúcense erros ou aplicacións incorrectas. Nesta LDK imos ver as diversas series existentes (do 1 ao 12) e comentar os seus usos:

Prefixos numerais latinos

Número	Cardinais	Ordinais	Multiplicativos	Distributivos
1	uni-	prim-	sim-	singul-
2	du-	second-	bi-, bis-	bin-
3	tri-	terti-	ter-	tern-
4	quadri-, quadru-	quart-	quater-	quatern-
5	quinque-	quinti-	1	quin-, quinquen-
6	sexa-	sext-		sen-
7	septem-, septi-,	septim-,		septem-
8	octo-	octav-		octon-
9	novem-	nona-		noven-
10	decem-, dec-	decim-		den-
11	undec-	undecim-		unden-
12	duodec-	duodecim-		duoden-

¹ A partir do 5, os multiplicativos toman a forma do cardinal.

Prefixos numerais gregos

Número	Cardinal	Multiplicativo
1	hen-	mono-, haplo-
2	di-, dy-	dis-
3	tri-	tris-
4	tetra-	tetrakis-
5	penta-	pentakis-
6	hexa-	hexakis-
7	hepta-	heptakis-
8	ogdo-, octa-, octo-	octakis-
9	ennea-	enneakis-
10	deca-	decakis-
11	hendeca-	undecakis-
12	dodeca-	dodecakis-

Usos:
Aínda obviando as transformacións ortográficas (quart- convírtese en cuart-) hai poucos usos 'puros' de series completas de prefixos, e a maioría deles toman elementos de varias das series. Aínda así podemos nomear algúns deles:

Usan os prefixos dos números cardinais latinos:
-Os nomes de conxuntos de anos (excepto bienio).

Usan os prefixos dos números ordinais latinos:
-Os números ordinais (exc: noveno).

Usan os prefixos dos números cardinais gregos:
-A clasificación dos versos segundo o número de sílabas, aínda que no caso dos versos de dúas sílabas tamén se admite o número latino: (bisílabo, disílabo).
-Os nomes de polígonos de X lados (a partir do polígono de 5 lados: pentágono).
-O nome de figuras regulares de X caras (tetraedro, hexaedro)


Entre os usos que mesturan diversas series podemos nomear:
-Serie dos multiplicativos: primeiro usan os cardinais (duplo, triplo) e, a partir do 5, os ordinais (quíntuplo)
-Os grupos de persoas (sufixo -eto), que toman diversas formas latinas: dueto vs. sexteto
-Os ordinais das decenas: quincuagésimo vs. nonagésimo.

Hai moitos máis exemplos que esperamos que xurdan nos comentarios.